نقش امارات متحده عربی در شاخ آفریقا: راهبرد نفوذ، منافع ژئوپلیتیک و پیامدهای منطقه‌ای
نقش امارات متحده عربی در شاخ آفریقا: راهبرد نفوذ، منافع ژئوپلیتیک و پیامدهای منطقه‌ای پیشگفتار شاخ آفریقا به‌عنوان یکی از حساس‌ترین مناطق ژئوپلیتیکی جهان، در کانون رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار دارد. موقعیت جغرافیایی منحصر‌به‌فرد این منطقه در همجواری با دریای سرخ و تنگه باب‌المندب، آن را به شاه‌راه حیاتی تجارت جهانی و امنیت انرژی تبدیل کرده است. امارات متحده عربی، با درک اهمیت این منطقه، از دهه ۲۰۱۰ به بعد، به‌طور نظام‌مند راهبرد نفوذ چندلایه‌ای را در شاخ آفریقا پی‌ریزی کرده که ابعاد نظامی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی را در بر می‌گیرد. نقش و منافع امارات عربی را می‌توان در چند محور عمده تحلیل کرد. منافع ژئوپلیتیکی و استراتژیک - تسلط بر مسیرهای حیاتی دریایی امارات با ایجاد پایگاه‌های دریایی و قراردادهای بندری، تلاش کرده کنترل مؤثری بر مسیرهای حیاتی تجارت بین آسیا، آفریقا و اروپا به دست آورد. بندرهای عصب در اریتره و بربره در سومالی‌لند از جمله نقاط کلیدی هستند که به امارات اجازه می‌دهند بر تنگه باب‌المندب و دریای سرخ نظارت داشته باشد. این حضور همچنین به تقویت جایگاه امارات در رقابت با قدرت‌هایی مانند عربستان سعودی، ترکیه، ایران و حتی چین کمک می‌کند. یکی از اهداف دیگر امارات مقابله با نفوذ رقبای منطقه‌ای و جلوگیری از گسترش نفوذ آن‌ها همچون ترکیه، ایران و قطر است. این کشورها نیز از طریق سرمایه‌گذاری، حمایت از گروه‌های سیاسی و ایجاد پایگاه‌های نظامی در سومالی، سودان و دیگر کشورها، در پی نفوذ در منطقه‌اند. امارات با هم‌پیمانی با دولت‌ها و گروه‌های محلی، تلاش می‌کند توازن قوا را به نفع خود تغییر دهد. منافع اقتصادی و تجاری از اهداف دیگر امارات متحده عربی است. برای تأمین این منافع، امارات در تلاش برای ایجاد یک امپراتوری بندری و زیرساختی است. شرکت موانئ دبی جهانی (DP World) بازوی اقتصادی امارات در حوزه مدیریت بنادر و لجستیک است. این شرکت در مدیریت بنادر بربره (سومالی‌لند)، بوصاصو (پانتلند)، و حتی طرح‌هایی در سودان، جیبوتی و اریتره نقش داشته و بدین‌وسیله امارات را به یکی از بازیگران کلیدی حمل‌ونقل دریایی در شرق آفریقا تبدیل کرده است. امارات همچنین سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه امنیت غذایی و کشاورزی انجام داده است. با توجه به محدودیت منابع طبیعی در امارات، این کشور زمین‌های کشاورزی وسیعی در اتیوپی و سودان خریداری یا اجاره کرده و با بهره‌گیری از نیروی کار ارزان و منابع آبی فراوان در این کشورها، بخشی از امنیت غذایی خود را تأمین می‌کند. برای دفاع از حضور خویش و سرمایه‌گذاری‌هایش، امارات حضور نظامی و امنیتی در شاخ آفریقا دارد. امارات در بندر عصب اریتره یک پایگاه نظامی احداث کرده است که در جنگ یمن برای پشتیبانی عملیات نظامی علیه انصارالله استفاده شده. این پایگاه، امارات را قادر ساخته تا حضور نظامی مؤثر در دریای سرخ داشته باشد و تحرکات ایران و گروه‌های نیابتی‌اش را زیر نظر بگیرد. برای اینکه امنیت نیروها و سرمایه‌گذاری‌هایش را تأمین کند، امارات به حمایت از یک‌سری نیروهای منطقه‌ای روی آورده است. آموزش و تسلیح نیروهای محلی در سومالی‌لند و پانتلند فقط دو نمونه هستند که در آن امارات به آموزش و تجهیز نیروهای نظامی و پلیس محلی پرداخته است. هدف از این اقدامات، مقابله با تهدیدات تروریستی مانند گروه الشباب و همچنین تأمین امنیت سرمایه‌گذاری‌های اماراتی است. امارات دیپلماسی فعالی دارد و در بسیاری از مناقشات منطقه‌ای میانجی‌گری کرده است. به‌عنوان نمونه می‌توان به میانجی‌گری آن‌ها در روند صلح میان اریتره و اتیوپی در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد. این اقدام نه تنها وجهه دیپلماتیک امارات را ارتقا داد، بلکه به این کشور امکان داد تا در طراحی نظم امنیتی جدید در شاخ آفریقا سهیم باشد. اما در کنار فرصت‌ها، راهبرد امارات با چالش‌هایی نیز همراه بوده است؛ مثلاً دولت مرکزی سومالی با نقش‌آفرینی امارات در سومالی‌لند و پانتلند اعتراض داشته و آن را نقض حاکمیت ملی خود می‌داند. اتهامات مربوط به مداخله نظامی و بی‌ثبات‌سازی سیاسی از سوی برخی نهادها و فعالان محلی نیز مطرح شده است. همچنین برخی جوامع محلی از قراردادهای بندری که بدون مشارکت آن‌ها منعقد شده و سود اقتصادی ملموسی برایشان نداشته، نارضایتی‌هایی داشته‌اند. خلاصه مطلب امارات متحده عربی در شاخ آفریقا استراتژی‌ای چندبُعدی و هدفمند را دنبال می‌کند که شامل تسلط بر مسیرهای استراتژیک دریایی، مقابله با نفوذ رقبای منطقه‌ای، تضمین امنیت غذایی، کسب نفوذ سیاسی و گسترش قدرت نظامی است. در حالی که این حضور می‌تواند به توسعه زیرساختی و ثبات منطقه‌ای کمک کند، اما بدون شفافیت، احترام به حاکمیت کشورها و در نظر گرفتن منافع محلی، ممکن است به بی‌ثباتی سیاسی و تنش‌های ژئوپلیتیک بیشتر بینجامد. مُھیم بلوچ (سرخوش) ۲۱ ماه مئی ۲۰۲۵
شبکه خبری و اطلاع رسانی افغانستان=چنگال
May 21, 2025 09:48
0
